Bàn chân bẹt ở trẻ: Một số điều cha mẹ cần biết

Bàn chân bẹt ở trẻ em là nỗi lo phổ biến, nhưng liệu bạn đã hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và mức độ ảnh hưởng? Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về bàn chân bẹt, từ việc nhận biết sớm, các bài tập hỗ trợ đến cách lựa chọn giày phù hợp để con phát triển khỏe mạnh. Đừng bỏ lỡ những thông tin hữu ích giúp cha mẹ đồng hành cùng đôi chân bé thơ.

Bàn chân bẹt ở trẻ em: Nguyên nhân & Dấu Hiệu

Bàn chân bẹt, hay còn gọi là tật bàn chân phẳng, là tình trạng vòm (lòng) bàn chân không có độ lõm tự nhiên mà phẳng lì, khiến toàn bộ gan bàn chân tiếp xúc trực tiếp với mặt đất khi đứng. Đây là một trong những nỗi lo lắng phổ biến nhất của các bậc phụ huynh có con trong độ tuổi tập đi.

Đối với hầu hết trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bàn chân bẹt là hoàn toàn bình thường. Trẻ sinh ra với các mô mỡ dày ở lòng bàn chân và hệ thống dây chằng còn rất lỏng lẻo, khiến vòm chân chưa thể hình thành rõ rệt. Khi trẻ bắt đầu tập đi (khoảng 1-2 tuổi) và vận động nhiều hơn, các cơ và dây chằng ở bàn chân sẽ dần khỏe mạnh, lớp mỡ đệm tiêu bớt và vòm chân sẽ bắt đầu xuất hiện. Quá trình này thường hoàn thiện khi trẻ được 6 đến 8 tuổi.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bàn chân bẹt có thể là dấu hiệu của một vấn đề cấu trúc hoặc có thể gây ảnh hưởng đến dáng đi và sự vận động của trẻ sau này. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các giải pháp hỗ trợ là điều cần thiết để giúp trẻ có một đôi chân khỏe mạnh.

Alt: Giày Combi S-Go đế định hình chống bàn chân bẹt

Nguyên nhân gây bàn chân bẹt ở trẻ

Có hai loại bàn chân bẹt chính: bàn chân bẹt linh hoạt (phổ biến nhất) và bàn chân bẹt cứng (ít gặp hơn). Nguyên nhân gây ra tình trạng này rất đa dạng:

• Bàn chân bẹt sinh lý (Linh hoạt):

  • Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Như đã đề cập, trẻ nhỏ có hệ thống dây chằng lỏng lẻo và lớp mỡ đệm dày. Vòm chân sẽ xuất hiện khi trẻ đứng nhón gót hoặc khi không chịu trọng lực và sẽ phẳng trở lại khi đứng bình thường. Đây được coi là một phần của quá trình phát triển bình thường.

• Yếu tố di truyền:

  • Nếu trong gia đình (bố, mẹ, ông, bà) có người bị bàn chân bẹt, khả năng trẻ cũng thừa hưởng đặc điểm cấu trúc này là rất cao.

• Hệ thống dây chằng lỏng lẻo toàn thân:

  • Một số trẻ có tình trạng lỏng lẻo dây chằng bẩm sinh (không chỉ ở bàn chân mà còn ở các khớp khác). Điều này khiến các khớp ở cổ chân và bàn chân không đủ vững chắc để duy trì vòm chân khi đứng.

• Béo phì, thừa cân:

  • Cân nặng cơ thể vượt mức cho phép sẽ tạo ra một áp lực rất lớn lên bàn chân, khiến các dây chằng phải căng ra quá mức và làm vòm chân bị sụp xuống.

• Thói quen đi giày không phù hợp:

  • Việc cho trẻ đi giày quá sớm (khi chưa cần thiết), đi giày quá cứng, quá chật, hoặc giày không có thiết kế hỗ trợ phù hợp có thể cản trở sự phát triển tự nhiên của các cơ bàn chân. Bàn chân cần được cử động linh hoạt để các cơ nhỏ (cơ nội tại) trở nên mạnh mẽ, từ đó mới có thể nâng đỡ vòm chân.

• Nguyên nhân bệnh lý (Bàn chân bẹt cứng):

  • Đây là trường hợp hiếm gặp và nghiêm trọng hơn, vòm chân không xuất hiện ngay cả khi trẻ nhón gót. Nguyên nhân có thể do dị tật bẩm sinh như dính xương cổ chân (Tarsal Coalition - các xương ở cổ chân dính liền với nhau) hoặc xương sên dọc (Vertical Talus). Những trường hợp này cần can thiệp y tế sớm.

Bàn chân bẹt ở trẻ ảnh hưởng như thế nào đến vận động?

Đối với đại đa số trẻ bị bàn chân bẹt linh hoạt và không đau, tình trạng này gần như không ảnh hưởng gì đến khả năng chạy nhảy, chơi đùa hay tham gia thể thao.

Tuy nhiên, nếu bàn chân bẹt ở mức độ nặng, hoặc thuộc dạng bàn chân bẹt cứng, nó có thể gây ra một chuỗi các ảnh hưởng tiêu cực đến hệ vận động:

1. Gây mất cân bằng và sai lệch tư thế: Khi vòm chân bị sụp, cổ chân có xu hướng đổ vào trong và gót chân bị vẹo ra ngoài (valgus heel). Sự sai lệch này không chỉ ở bàn chân mà còn kéo theo đầu gối bị chụm vào nhau (dáng chân chữ X) và có thể ảnh hưởng lên cả khớp háng và cột sống.

2. Gây đau và mỏi: Đây là triệu chứng rõ rệt nhất. Trẻ có thể phàn nàn về việc đau hoặc mỏi ở lòng bàn chân, mắt cá chân, cẳng chân, hoặc thậm chí là đau đầu gối, đau lưng. Cơn đau thường tăng lên sau khi trẻ chạy nhảy hoặc đi bộ nhiều.

3. Khiến trẻ đi lại vụng về, hay vấp ngã: Bàn chân phẳng làm giảm khả năng hấp thụ lực và đẩy người về phía trước một cách hiệu quả. Trẻ có thể đi lại với dáng đi nặng nề, không thanh thoát và dễ bị mất thăng bằng hơn.

4. Giảm hứng thú vận động: Khi việc đi lại hay chạy nhảy luôn đi kèm với cảm giác mỏi hoặc đau, trẻ sẽ có xu hướng ngại vận động, thích ngồi một chỗ, đòi bế nhiều hơn. Lâu dài, điều này ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất toàn diện.

5. Các vấn đề thứ phát khi trưởng thành: Nếu không được can thiệp đúng cách, tình trạng bàn chân bẹt nặng có thể dẫn đến các vấn đề như viêm gân gót chân (viêm gân Achilles), viêm cân gan chân, hình thành gai xương gót, hoặc các biến dạng ngón chân.

Dấu hiệu nhận biết bàn chân bẹt sớm cha mẹ cần chú ý

Cha mẹ có thể tự kiểm tra cho con tại nhà bằng các dấu hiệu sau:

• Kiểm tra "dấu chân ướt": Cho trẻ nhúng chân vào nước và sau đó dẫm lên một bề mặt khô (như sàn gạch, xi măng hoặc một tờ giấy).

  • Bàn chân bình thường: Sẽ để lại dấu chân có một vết lõm rõ rệt ở giữa lòng bàn chân.

  • Bàn chân bẹt: Sẽ để lại dấu chân phẳng lì, in hình toàn bộ lòng bàn chân.

• Quan sát khi trẻ đứng: Nhìn từ phía sau gót chân của trẻ. Nếu thấy gót chân có xu hướng vẹo ra ngoài (trục gân Achilles không thẳng mà bị bẻ cong), đây là dấu hiệu của bàn chân bẹt.

• Kiểm tra độ linh hoạt: Yêu cầu trẻ đứng nhón gót chân lên. Nếu vòm chân xuất hiện khi trẻ nhón gót, đó là bàn chân bẹt linh hoạt (thường là lành tính). Nếu vòm chân vẫn phẳng lì, đó có thể là bàn chân bẹt cứng (cần đi khám).

• Kiểm tra giày dép: Giày của trẻ bị mòn không đều, đặc biệt là mòn vẹt rõ rệt ở mặt trong của đế giày.

• Lắng nghe phàn nàn của trẻ: Trẻ thường xuyên kêu đau chân, mỏi chân, đau đầu gối, hoặc không muốn đi bộ, đòi bế liên tục.

Gợi ý sản phẩm giày từ Combi cho trẻ phòng ngừa bàn chân bẹt

Giày Combi với thiết kế chuẩn y khoa giúp ngăn ngừa bàn chân bẹt, được rất nhiều bác sĩ khuyên dùng. Combi không sản xuất giày chỉnh hình y tế, mà tập trung vào việc tạo ra những đôi giày hoàn hảo cho từng giai đoạn phát triển của trẻ, giúp phòng ngừa và hỗ trợ các vấn đề như bàn chân bẹt một cách tự nhiên. Do vậy, thiết kế giày của Combi dựa trên sự thấu hiểu sâu sắc về hệ vận động của trẻ:

Đế định hình chuyên biệt từng độ tuổi:

• Combi hiểu rằng nhu cầu của trẻ tập đi (Step 1), trẻ đi vững (Step 2) và trẻ chạy nhảy (Step 3) là hoàn toàn khác nhau.

• Thiết kế giày Combi chuyên biệt theo từng độ tuổi của bé. Giai đoạn 1 (trẻ từ 1-2 tuổi), giày được thiết kế với phần trợ lực bảo vệ gót chân nằm phía trong, cân bằng độ lật vào trong khi trẻ tập đi, nhằm giúp trẻ có được thăng bằng và giữ được bước đi ổn định. Giai đoạn 2 (trẻ từ 3 tuổi), giày Combi thiết kế có phần trợ lực gót chân nằm phía ngoài, cân bằng độ lật vào trong khi trẻ vận động, giúp trẻ rèn luyện sức mạnh bàn chân và phát triển tư thế đi.

• Thiết kế định hình của đế giày Combi giúp bảo vệ và hỗ trợ sự phát triển xương bàn chân cho trẻ, đây là sáng chế độc quyền được thực hiện bởi Đơn vị R&D và đội ngũ chuyên gia Y khoa Combi.

• Thiết kế cấu trúc tam giác của đế giày với chất liệu cao su siêu nhẹ phân bổ không đồng đều dọc đế giày sẽ phù hợp với những vị trí dồn lực khi chân di chuyển.

Thiết kế giày vừa vặn và thoải mái:

• Dựa trên Nghiên cứu cấu tạo xương bàn chân của trẻ em châu Á, mũi giày thiết kế hình vòm giúp định vị các ngón chân ở đúng vị trí khi bé bước đi, hỗ trợ phòng chống các tật ngón chân búa, móng mọc ngược.

• Bàn chân bé sẽ khá mập mạp trong khoảng 2 năm đầu tiên, thậm chí hơi cong cong cho đến khi tập đi nên thiết kế thân giày của Combi rất phù hợp với hình dáng này.

Gót giày ngoài rộng giúp giảm thiểu các tác động không tốt

• Gót giày được thiết kế bao phủ hoàn toàn gót chân bé giúp định hình gót chân và giảm các nguy cơ bàn chân bị lật vào trong khi vận động.

• Thiết kế móc vải nhỏ phần gót giúp bé thực hiện thao tác mang/ tháo giày nhanh chóng và dễ dàng hơn.

Kết luận

Giày Combi S-Go là một lựa chọn lý tưởng giúp đôi chân của trẻ được phát triển bình thường và toàn diện. Chúng giúp giữ cổ chân thẳng và tăng cường sức mạnh cơ bắp, từ đó vòm chân của bé sẽ có cơ hội tốt nhất để hoàn thiện phát triển một cách tự nhiên. Qua việc lựa chọn giày cho bé chuẩn Y khoa, tật bàn chân bẹt ở trẻ có thể được ngăn ngừa từ sớm.